Object van de maand maart 2023

Heilig boontje
In de collectie van Sow to Grow bevindt zich De Oranje Lijst, een brochure van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (ook wel Genenbank genoemd) over zeldzame groenten, waarin onder meer het Heilig Boontje wordt besproken.

Bonen (Phaseolus vulgaris)
Drentse Bartje ‘bid nie veur bruune boon’n, schreef Anne de Vries in zijn streekromans. Toch heeft er ooit een bijna letterlijk heilig boontje bestaan. De zaden van het type ‘soldatenboon’ zijn langwerpig, veelal licht gekromd en wit van kleur met aan de zijde van de navel een scherp getekende vlek.
Deze merkwaardige tekening heeft bij velen tot de verbeelding gesproken. Mensen zagen er een monstrans in: het schaaltje waar in de Katholieke kerk de hostie in wordt bewaard.
Anderen zagen een soldaat met berenmuts in de tekening. In het eerste geval kreeg de boon de naam van monstransboon, heilige geestboon of van kelkboon, in het tweede geval van soldatenboon, huzarenboon of soldaatje.

Over de monstransbonen zijn diverse legendes bekend. Een verhaal gaat over een pastoor uit een dorpje in Zuid-Limburg. Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog bang dat de kerkschatten, zoals de kelk en de monstrans in handen zouden vallen van de Duitsers. Daarom begroef hij ze in zijn tuin.
De pastoor kwam tijdens de oorlog om het leven in een concentratiekamp. Na de oorlog werd de tuin ingericht als moestuin. Op een bepaalde plek begonnen vreemde bonen te groeien: witte bonen met een monstransteken erop! Men sloeg op die plek aan het graven en vond de schatten terug, waaronder de monstrans, die aan de bonen hun teken had gegeven. Om deze bonen zal wel degelijk gebeden zijn.

De merkwaardige tekening op de witte monstransboon ontleent zijn naam aan de katholieke monstrans.

Bron: De Oranje Lijst, uitgave CGN
Zie ook: Oranje lijst (wur.nl)