LE TEMPS DES GRAINES
Object van de maand maart 2025
In de collectie van Sow to Grow is een “Journal d’ exposition”, dat is uitgegeven in 1994 t.g.v. een uitgebreide tentoonstelling “Le temps des Graines” in het Musée des Alpilles in Saint Remy de Provence in Frankrijk. In deze krant wordt de geschiedenis beschreven van de zaadteelt rond dit oude stadje.
Productie
Het nabij gelegen Nimes was vanaf begin 19e eeuw een belangrijk internationaal handelscentrum van zaden van groenten en kruiden, met bedrijven als: Mistral, Rolland, Blain, Roumanille en Servan.
Voor zaadbedrijven zijn goede locaties voor de productie van handelszaad van groot belang, waarbij klimaat, grondsoort, voldoende water beschikbaar en vakbekwame telers doorslaggevend zijn. De Franse zaadbedrijven vonden die in Saint Remy de Provence, dat al een belangrijk tuinbouwgebied was voor de teelt in volle grond van groenten voor de regio. De tuinders waren gewend om kleinschalig te werken en met veel precisie de producten te oogsten. Veel werk werd ook door vrouwen gedaan.
Vanaf ca. 1860 ontwikkelde Saint Remy zich zo tot een centrum voor de productie in de volle grond van groentezaden (vooral uien, wortels en bieten) en bloemzaden (vooral petunia, portulak, anjer, aster en verbena). In 1913 was het areaal groentezaden 550 ha en bloemzaden 335 ha. De teelt van bloemzaden concentreerde zich in het “Quartier du Grès”.
In het “Journal d’ exposition” staan daarvan enkele foto’s en een beschrijving van de teelt. De zaadbedrijven hadden vestigingen in Saint Remy, waar de eerste schoning werd gedaan o.a. met een slangentrieur, die in het museum staat.
Toren van Babel
Rond 1900 leefde St Remy van en door de zaadteelt. De stad en haar omgeving zijn een belangrijke ontmoetingsplaats geworden voor handelaren en vertegenwoordigers van alle grote Europese zaadbedrijven. In de zomer kwamen ze bijeen in het Grand Hotel de Provence.
In 1897 schreef Ardouin Dumazet in zijn reisgids “Voyage en France”:
“Van mei tot juli klinken hier alle talen. Het is een toren van Babel van de tuinbouw, Engelsen, Duitsers en Yankees domineren.
Nederlandse zaadbedrijven weten vanaf ca. 1920 Saint Remy ook te vinden voor de productie van bloemzaden. Sluis & Groot en Gebroeders Sluis hadden er agenten, die de teelt uitzetten bij telers, controleerden en zorgden voor de eerste schoning.
De agent van Sluis & Groot was André Viens, opgevolgd door zijn zoon Pierre Viens, die zich in 1962 associeerde met Sluis & Groot. Pierre Viens was een bekende naam voor medewerkers, die naar Saint Remy werden gestuurd om kennis op te doen met de teelt en productie van bloemzaden en de taal te leren.
Na de 2e wereldoorlog nam de zaadteelt in Saint Remy geleidelijk af, o.a. door het wegvallen van de Duitse zaadbedrijven en het verplaatsen van de productie naar o.a. Hongarije, Amerika en Afrika. Ook de veranderde veredelings- en teelt-technieken speelden een rol.
Rond 1993 vertrokken de laatste bedrijven, Tezier (Limagrain), Clause (Rhône-Poulenc) en S&G seeds (Sandoz).
Ruim 100 jaar was Saint Remy een belangrijk centrum voor zaadteelt, maar weinig herinnert daar meer aan. Het Grand Hotel de Provence bestaat nog, maar is geheel gemoderniseerd. Alleen in het Musée des Alpilles is nog een zaal ingericht over de geschiedenis van de zaadteelt.
Nanne Groot
